Książka „Historia designu”, stworzona pod redakcją Elizabeth Wilhide, to niezwykła podróż przez rozwój sztuk użytkowych, wzorów, maszyn i przedmiotów wypełniających nasze otoczenie. Autorzy publikacji przedstawiają sylwetki słynnych wynalazców i projektantów, których pomysły ułatwiły codzienne funkcjonowanie i zmieniły myślenie o designie.
Design z języka angielskiego oznacza „wzór”. Ten niejednoznaczny termin odnosi się do dzieł sztuki, ale również przedmiotów codziennego użytku. Skupia się na ich projektowaniu, kładąc nacisk nie tylko na wygląd, lecz przede wszystkim funkcjonalność i ergonomię.
Autorzy „Historii designu” pokazują, jak na przestrzeni lat kształtowało się wyobrażenie o dobrym designie i jaki wywierało to wpływ na życie codzienne. Zwracają uwagę, że właściwie wszystko, co zostało wykonane przez ludzkie ręce, musiało najpierw zostać zaprojektowane, chociażby w wyobraźni. W tym znaczeniu design jest pomysłem, przez co mogłoby się zdawać, że jako dziedzina istnieje od zawsze, bowiem od zawsze ludzkość wyrabiała różnego rodzaju narzędzia. Jednak design jako praktyka specjalistyczna ma historię o wiele krótszą – jej początków możemy szukać w XVIII wieku.
…a konkretniej – rewolucji przemysłowej. Udoskonalenia w przemyśle, rolnictwie i transporcie sprawiły, że w latach 1760–1840 gwałtownie wzrosła produkcja niemal wszystkiego. Była to także odpowiedź na przyrost ludności, a co za tym idzie, ich potrzeb jako konsumentów. Industrializacja skupiała się na masowym wytwarzaniu, które miały ułatwić nowe wynalazki i maszyny, takie jak silnik parowy, przędzarka bawełny, krosno mechaniczne czy akumulator elektryczny. Projektowano stocznie, tunele, mosty, linie kolejowe i statki parowe. Skonstruowano pierwszą lokomotywę parową. Coraz bardziej zwracano przy tym uwagę na kwestie wzornictwa przemysłowego. Choć odchodzono od dawnych pełnych przepychu stylów, to wciąż dbano o estetykę. Jak zauważają autorzy „Historii designu”:
Wytwarzane maszynowo przedmioty musiały być świadomie zaprojektowane, aby nie stały się dziełem przypadku, miały walory estetyczne i praktyczne. Zmianie uległa zatem rola projektanta. Praca koncepcyjna stała się koniecznym aspektem wzorów produkowanych maszynowo.
W atmosferze rewolucji przemysłowej i eksperymentów gospodarczych ukształtował się styl klasycystyczny, odwołujący się do antyku i stawiający na proste, eleganckie formy. Projektowane meble miały gustownie wyglądać i być wygodne. Po wielu latach badań niemieckim uczonym udało się odkryć chińską metodę wytwarzania porcelany. Włoski typograf i drukarz Giambattista Bodoni zaprojektował nowoczesny krój pisma: bodoni. Design opanował każdą dziedzinę życia.
Tak wyglądały początki designu – naznaczone przełomowymi dla ludzkości zmianami i wynalazkami, bez których współczesne życie nie mogłoby być tak komfortowe. Autorzy „Historii designu” zabierają nas w podróż po projektowaniu i wzornictwie. Uświadamiają, jaką drogę musiały przejść przedmioty codziennego użytku, by stać się tymi, z których możemy dziś korzystać. Nowoczesny design z jednej strony stawia na praktyczność, z drugiej – bawi się formą.
„Historia designu” to wymarzona książka dla miłośników sztuki, architektury i przede wszystkim designu.
Zdj. główne: Gabriel Sollmann/unsplash.com
